Περιφέρειες & Πράσινη Διαχείριση των Απορριμάτων

Οι Περιφέρειες Καλούνται να Συμβάλλουν στην Πράσινη Διαχείριση των Απορριμάτων

 

Ημερομηνία δημοσίευσης: 03/10/2010 «Ο Δαίμων της Οικολογίας»

Του Φίλιππου Κυρκίτσου*

Η διαχείριση απορριμμάτων αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα θέματα, που θα πρέπει οι υποψήφιοι περιφερειάρχες να τοποθετηθούν για το ποια πολιτική σκοπεύουν να ακολουθήσουν, διότι από την θέση την οποία διεκδικούν θα καθορίσουν σε σημαντικό βαθμό τις τελικές επιλογές στις περιοχές τους, με σημαντικές περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες για τους πολίτες τους. Παρακάτω αναλύονται οι στρατηγικές επιλογές στο θέμα αυτό.

Είναι γνωστό σε όσους ασχολούνται με τη διαχείριση των απορριμμάτων ότι, αμέσως μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές, το κόστος διαχείρισης θα αυξηθεί σημαντικά για τους παρακάτω βασικούς λόγους:

• Θα πρέπει να κλείσουν οριστικά τις «φθηνές» ανεξέλεγκτες χωματερές και να τις αντικαταστήσουμε με καλά οργανωμένους και πολύ ακριβότερους ΧΥΤΥ,

• Θα πρέπει να γίνουν σημαντικές επενδύσεις για να επιτύχουμε τους στόχους της ανακύκλωσης πολλών υλικών και προϊόντων, όπως οι συσκευασίες, οι ηλεκτρικές συσκευές, κ.α.

• Θα πρέπει επίσης, να γίνουν σημαντικές επενδύσεις για να επιτευχθεί η υποχρεωτική εκτροπή των βιοαποδομήσιμων υλικών (χαρτί & οργανικά) από την ταφή κατά 25% μέχρι το 2010, κατά 50% μέχρι το 2013 και κατά 65% μέχρι το 2020.

Για να επιτύχουμε αυτούς τους στόχους διαχείρισης των απορριμμάτων και να μην αναγκαστούμε να πληρώσουμε τεράστια και ταπεινωτικά πρόστιμα στην Ε.Ε., έχουμε δύο διακριτές δυνατότητες:

1. Στο μίγμα των επενδύσεων και πολιτικών να εντάξουμε και την θερμική επεξεργασία (καύση, πυρόλυση, αεριοποίηση, βιολογική ξήρανση & καύση), αναγκαστικά σε σημαντικό ποσοστό για να επιτύχουμε καλύτερη οικονομία κλίμακας,

2. Να επενδύσουμε εξ ολοκλήρου στην πολιτική της πρόληψης – ανακύκλωσης – κομποστοποίησης.

Η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης εδώ και δύο χρόνια έχει επεξεργαστεί μία ολοκληρωμένη Πράσινη Στρατηγική Διαχείρισης Απορριμμάτων, την οποία παρουσίασε με άλλες οικολογικές οργανώσεις επιλέγοντας την δεύτερη δυνατότητα με βάση περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια. Αυτή η Πράσινη Πρόταση βασίζεται στους εξής άξονες:

• Να υιοθετηθεί η Διαλογή στην Πηγή (ΔσΠ): Να τοποθετηθούν 4 κάδοι παντού. Ο πρώτος κάδος για το χαρτί, όπου θα οδηγείται αμέσως στις χαρτοβιομηχανίες για ανακύκλωση, ο δεύτερος κάδος για τα ανακυκλώσιμα υλικά (πλαστικά, γυαλί, μέταλλα), όπου θα οδηγούνται στα ΚΔΑΥ της ΕΕΑΑ για διαλογή και μετά για ανακύκλωση, ο τρίτος κάδος για τα οργανικά, όπου θα οδηγούνται σε μονάδες κομποστοποίησης της κάθε περιφέρειας για την παραγωγή χρήσιμου εδαφοβελτιωτικού (κομπόστ), και ο τέταρτος κάδος για τα υπολείμματα, όπου θα οδηγούνται για μηχανική διαλογή, όπου υπάρχει, και ότι δεν θα μπορεί να ανακτηθεί θα διατίθεται στους ΧΥΤΥ. Η πρόταση αυτή έχει μελετηθεί και είναι χωροταξικά ρεαλιστική και με μικρό σχετικά κόστος.

• Να αναλάβουν οι περιφέρειες και οι ΟΤΑ πρωτοβουλίες πρόληψης και δράσης εναλλακτικής διαχείρισης: Να αξιοποιηθεί η τεράστια ευρωπαϊκή εμπειρία και να εφαρμόσουν οι ΟΤΑ διάφορες πρωτοβουλίες, όπως α) Αναθεώρηση του κανονισμού καθαριότητας για κίνητρα μείωσης στους μεγάλους παραγωγούς απορριμμάτων, β) Γρήγορη εφαρμογή της πληρωμής της τελικής διάθεσης στους ΧΥΤΥ ανάλογα με την ποσότητα των απορριμμάτων, όπως περιλαμβάνεται με τον πρόσφατο νόμο, γ) Δρομολόγηση της δίκαιης χρέωσης των δημοτικών τελών με βάση το «Πληρώνω Όσο Πετάω» με σύνδεση της χρέωσης με την παραγόμενη ποσότητα απορριμμάτων από κάθε νοικοκυριό, για να έχουν κίνητρα οι δημότες να συμμετέχουν πιο αποτελεσματικά στην ανακύκλωση, δ) Σχεδιασμός και εθελοντική εφαρμογή της οικιακής κομποστοποίησης με κάδους στα νοικοκυριά που επιθυμούν και μπορούν να τους χρησιμοποιήσουν (κάθε κάδος εκτρέπει περίπου μισό τόνο οργανικά υλικά από τα απορρίμματα με σημαντικό οικονομικό όφελος για τον ΟΤΑ), ε) Διερεύνηση για αξιοποίηση επί τόπου των πράσινων υλικών του ΟΤΑ με κλαδοτεμαχιστές στα πάρκα, στ) Δημιουργία δημοτικής ιστοσελίδας για ανταλλαγή, πώληση ή χάρισμα προϊόντων μεταξύ των δημοτών, ζ) Δημιουργία διαδημοτικών Κέντρων Ανακύκλωσης για να μπορούν οι δημότες να μεταφέρουν μόνοι τους τα προς ανακύκλωση υλικά και προϊόντα σε αυτά, η) Δημιουργία μικρών, μεσαίων ή μεγάλων μονάδων κομποστοποίησης, καθώς και την τοποθέτηση σε επιλεγμένα σημεία των περιφερειών και μηχανικών κομποστοποιητών, κ.α. Όλες αυτές οι πρωτοβουλίες μπορούν να υλοποιηθούν με μικρό σχετικά κόστος σε συνεργασία με τα ΣΕΔ και τους ΟΤΑ.

• Επέκταση των προγραμμάτων ανακύκλωσης – εναλλακτικής διαχείρισης: Απαιτείται να αυξηθούν οι «μπλέ κάδοι» στους ΟΤΑ που ήδη υπάρχουν και να ενταχθούν στο σύστημα αυτό και οι ΟΤΑ, που σήμερα δεν συμμετέχουν. Επίσης, οι περιφέρειες και οι ΟΤΑ, εκτός από τις συσκευασίες, έχουν κάθε λόγο να σχεδιάσουν δράσεις και συνεργασίες με τα υπόλοιπα υπάρχοντα, Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) για να επιτευχθούν οι υποχρεωτικοί στόχοι της χώρας μας και για μια σειρά προϊόντα και υλικά, όπως οι ηλεκτρικές συσκευές, οι μπαταρίες, οι συσσωρευτές, τα Οχήματα Τέλους Κύκλου Ζωής, τα ορυκτέλαια, κ.α. Επίσης, θα πρέπει όλοι να συμβάλλουν στη δημιουργία και γρήγορη λειτουργία και άλλων ΣΕΔ για την εναλλακτική διαχείριση και άλλων υλικών, όπως: το έντυπο χαρτί, τα μπάζα, τα επικίνδυνα οικιακά, ο ρουχισμός & τα υποδήματα, τα φάρμακα, τα τηγανέλαια, τα έπιπλα, κ.α.

• Υλοποίηση προγραμμάτων ενημέρωσης: Για να πετύχουν τα παραπάνω απαιτείται ενημέρωση με όλους τα γνωστούς τρόπους, στους οποίους θα πρέπει οπωσδήποτε να περιλαμβάνονται συστηματικά σε ετήσια βάση α) η ενημέρωση στα σχολεία και β) η ενημέρωση Πόρτα – Πόρτα των δημοτών. Οι περιφέρειες και οι ΟΤΑ να συνεργαστούν και να οργανώσουν μόνιμες ομάδες ενημέρωσης σε κάθε δήμο για την υλοποίηση των σχετικών δράσεων, αλλά και για την συστηματική υποστήριξη των δημοτών στις επιμέρους δράσεις ανακύκλωσης και εναλλακτικής διαχείρισης.

Ο παραπάνω προτεινόμενος Πράσινος Σχεδιασμός:

• Είναι ρεαλιστικός και μπορεί να δρομολογηθεί και υλοποιηθεί στο σύνολό του μέσα στην ερχόμενη πενταετία.

• Είναι τουλάχιστον 5-7 φορές πιο οικονομικός σε επενδυτικό και λειτουργικό κόστος σε σχέση με άλλες τεχνολογικές επιλογές, που συμπεριλαμβάνουν και τη θερμική επεξεργασία (καύση, πυρόλυση, αεριοποίηση, ή συνδυασμό βιολογικής ξήρανσης & καύσης).

• Η υλοποίηση του προτεινόμενου σχεδιασμού εκτιμάται ότι θα απαιτήσει επενδύσεις (δημόσιες και ιδιωτικές) ύψους 1,37 δις € ή 275 εκατ. € ετησίως για την ερχόμενη πενταετία. Από αυτό το κόστος το 69% εκτιμάται ότι θα πρέπει να προέλθει από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, ενώ το υπόλοιπο 31% μπορεί να προέλθει κυρίως από τα υπόχρεα ΣΕΔ και δευτερευόντως από άλλους ενδιαφερόμενους ιδιωτικούς φορείς.

• Δημιουργεί περισσότερες από 11.000 νέες θέσεις εργασίας σταθερής απασχόλησης και συμβάλλει σημαντικά στην Πράσινη Ανάπτυξη και Οικονομία αλλά και στην ισόρροπη ανάπτυξη της περιφέρειας με τη δημιουργία πολλών μικρών έργων παντού.

• Απαντά με τον καλύτερο τρόπο σε όλες τις νομικές υποχρεώσεις της χώρας σχετικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων.

• Θέλει τους πολίτες ενεργούς συμμέτοχους στη λύση του προβλήματος της διαχείρισης των απορριμμάτων.

• Μπορεί να τύχει της μεγαλύτερης δυνατής κοινωνικής αποδοχής και υποστήριξης στην υλοποίηση των όποιων υποδομών απαιτούνται.

• Μάλιστα, για κάποιες συγκεκριμένες περιφέρειες προσδιορίσθηκε το κόστος των συνολικών επενδύσεων, όπως της Αττικής σε 120-155 εκατομμύρια €, του Νοτίου Αιγαίου σε 240 εκατομμύρια € και της Κρήτης σε 59 εκατομμύρια €.

Είναι σαφές ότι θα πρέπει να ανοίξει ένας ουσιαστικός και ειλικρινής διάλογος σε κάθε περιφέρεια για το μεγάλο θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων. Οι υποψήφιοι για τα αξιώματα των αυτοδιοικητικών εκλογών, που ζητούν την ψήφο μας, οφείλουν να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και να τοποθετηθούν άμεσα και ξεκάθαρα για το σοβαρό πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων, που θα κληθούν αμέσως μετά την εκλογή τους να αντιμετωπίσουν. Εάν δεν τοποθετηθούν τώρα πότε θα το κάνουν;

Τέλος, οι πολίτες και ψηφοφόροι της Ελλάδας μπορούν και οφείλουν να θέσουν το καίριο ερώτημα του είδους της διαχείρισης των απορριμμάτων στην περιφέρειά τους σε όλους τους υποψήφιους στις επερχόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές και από τις απαντήσεις τους να σταθμίσουν και την ψήφο τους.

* Δρ. Περιβαλλοντολόγοs

Πρόεδρος της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης